Grillig Verloop Proces Desi Bouterse

 

De krijgsraad van Suriname met in het midden president Cynthia Valstein-Montnor, links Suzanne Chu en rechts Rewita Chatterpal © ANP/Pieter van Maele

In 2007 is het strafproces tegen de verdachten van de decembermoorden, waaronder Desi Bouterse, begonnen. Het proces kenmerkt zich al tien jaar door uitstel, stopzetting en wederopstanding. Maar ondanks alle vertragingen is het proces nog steeds op de rit. Alleen is een veroordeling van Desi Bouterse nog net zo ver weg als een wandeling van Paramaribo naar Zanderij.  Niet vreemd, want een groot deel van de Surinaamse bevolking ziet de Decembermoorden slechts als noodzakelijk kwaad en zit daarom niet op een veroordeling te wachten. Maar zoals in elke rechtstaat zal het het recht ook in Suriname moeten zegevieren. Een overzicht. 

Op 7, 8 en 9 december 1982 werden vijftien prominente Surinamers die het militaire regime van legerleider Desi Bouterse bekritiseerden uit hun bed gelicht en overgebracht naar Fort Zeelandia, het toenmalige hoofdkwartier van Bouterse, waar ze gemarteld en gefusilleerd werden. De omstandigheden waaronder de vijftien personen omkwamen, zijn tot op heden nooit volkomen opgehelderd.

Nabestaanden

In 1983 dienden de nabestaanden van acht slachtoffers verzoeken in bij het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties om een mening te geven: de executies waren in strijd met het internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR), en zij meenden dat hen binnen Suriname geen rechtsmiddelen meer ter beschikking stonden. Hoewel de Surinaamse regering er toen op aandrong het verzoek niet-ontvankelijk te verklaren, oordeelde het Comité dat de 15 slachtoffers "op willekeurige wijze van het leven waren beroofd" in strijd met artikel 6 van het IVBPR, en riep het Suriname op de moorden te onderzoeken en de verantwoordelijken te vervolgen

In 1984 bracht Amos Wako, een Speciale Rapporteur van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, een bezoek aan Suriname en Nederland in verband met de Decembermoorden. Hij concludeerde dat in de nacht van 8 op 9 december 1982 "standrechtelijke of willekeurige executies hadden plaatsgevonden", die "een traumatisch effect" hadden gehad op de Surinaamse bevolking.
(Bron: Wikipedia)

Krijgsraad

Een belangrijk rol in het proces speelt Cynthia Valstein-Montnor. Zij is een Surinaamse juriste en rechter en is sinds 1 januari 2011 waarnemend president van het Surinaamse Hof van Justitie. Zij is tevens president van de krijgsraad van Suriname. Vanwege deze functie is zij ook de hoofdrechter in het strafproces rond de Decembermoorden.

Valstein-Montnor (61) studeerde rechten in Utrecht en Amsterdam. Ze ging terug naar Suriname en werd er de eerste vrouwelijke rechter. Suzanne Chu is een formele dame. Ze zou een vechtkunst beoefenen en zelfs de zwarte band hebben. Rewita Chatterpal (46), de jongste van de drie, is pas sinds 2014 lid van het Hof van Justitie.  (Bron: AD)

2000

• November 2000: Stuiting verjaring decembermoorden, de termijn voor verjaring begint opnieuw.

• 1 november 2001: Start vooronderzoek naar rol Bouterse in Decembermoorden. Ruim een maand voor het aflopen van de verjaringstermijn, is alsnog een gerechtelijk vooronderzoek begonnen, onder leiding van rechter-commissaris Albert Ramnewash. 

2002

• In december 2002 geeft rechter-commissaris Albert Ramnewash opdracht tot lijkschouwing op de stoffelijke resten van de slachtoffers. 

2007

• 30 november 2007:  De krijgsraad begint het strafproces van de Decembermoorden.

2008

• 5 juli 2008:  De raadsman van Bouterse, Irwin Kanhai, wraakt rechter Cynthia Valstein-Montnor, omdat hij vindt dat zij gelieerd is aan de Nationale Partij Suriname (NPS) en daardoor niet neutraal is als rechter.

2012

• 19 maart 2012: Indiening wetsvoorstel voor amnestie voor de Decembermoorden, door parlementariërs Melvin Bouva (MC), Rashied Doekhi (MC), André Misiekaba (MC), Anton Paal (MC), Ricardo Panka (MC) en Ronny Tamsiran (Pertjajah Luhur) 

• 4 april 2012:  Amnestiewet wordt aangenomen. Na drie dagen van heftig en emotioneel debat in De Nationale Assemblée, wordt de omstreden amnestiewet aangenomen met 28 stemmen voor en 12 tegen.

• Op 13 april 2012: Formulering strafeis door de auditeur militair in het Decembermoorden proces tegen vijf verdachten in het proces, waaronder hoofdverdachte Desi Bouterse. Maar Bouterse's advocaat, Irwin Kanhai, dient een verzoek in om het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk te verklaren vanwege de amnestiewet. Hoofdrechter Cynthia Valstein–Montnor verklaart dat de amnestiewet eerst moet worden getoetst aan de grondwet.

• 11 mei 2012: Besluit tot opschorting van Decembermoorden-strafproces door de krijgsraad totdat er volgens de rechters duidelijkheid is of de amnestiewet in strijd is met de grondwet van Suriname die inmenging in een lopende strafzaken verbiedt. Een constitutioneel hof, een instantie die wetten kan toetsen aan de grondwet, bestaat er in Suriname nog niet. Het is daarom onduidelijk voor hoelang het Decembermoorden-proces opgeschort is. De jurist Jennifer van Dijk-Silos is door president Bouterse belast met de voorbereiding van de instelling van dit hof.

2014

• 14 oktober 2014:  Krijgsraad besluit dat het proces niet wordt hervat. 

2016

• 30 januari 2016:  Krijgsraad besluit dat het proces Decembermoorden doorgaat. 

• 30 juni 2016: Krijgsraad schort het proces tegen Bouterse op. De krijgsraad heeft het proces tegen president Desi Bouterse en de andere verdachten van de Decembermoorden donderdag opgeschort tot 5 augustus. De rechters besloten hiertoe nadat de militaire aanklager zei dat het OM de vervolging wilde staken. President Bouters beroept zich op artikel 148 van de Surinaamse grondwet, die hem het recht geeft om in het belang van de staatsveiligheid de rechterlijke macht op te dragen te stoppen met vervolging.

• 5 augustus 2016:  Rechter besluit dat de behandeling wordt uitgesteld, ditmaal tot 30 november.

• 30 november 2016:  De behandeling  wordt uitgesteld, nu naar 30 januari 2017. Dit vanwege ziekte van rechtbankpresident Cynthia Valstein-Montnor

2017

• 30  januari 2017: Krijgsraad besluit dat de rechtszaak tegen Bouterse en zijn medeverdachten door moet gaan. De rechtbank stelt vast dat Bouterse ten onrechte had ingegrepen in het proces en dat er geen beroep meer kon worden gedaan op het genoemde grondwetsartikel. 

• 09 februari 2017: Uitstel van het proces  tegen Desi Bouterse om Decembermoorden.

• 12 mei 2017: Hof van Justitie besluit dat het proces tegen Desi Bouterse doorgaat. Het Hof van Justitie in Suriname heeft het beroep van het Openbaar Ministerie (OM) tegen de voortgang van het proces donderdag niet-ontvankelijk verklaard. De zaak ligt nu weer bij de krijgsraad. 

• 28 juni 2017: Aanklager Suriname eist 20 jaar cel tegen Bouterse. De aanklager van de Krijgsraad (de militaire rechtbank) in Suriname eist 20 jaar cel tegen Desi Bouterse voor zijn rol in de Decembermoorden. Aanklager Roy Elgin hield woensdag zijn requisitoir tegen de huidige Surinaamse president.